Spring naar content

Survival of the fittest: hoe je jouw bedrijf toekomstproof maakt

Aanpassen of uitsterven, dat is de keus in de dierenwereld. Ook in de zakenwereld gelden Darwins wetten van de survival of the fittest. Heb je er weleens over nagedacht waar jouw bedrijf over vijf jaar staat? Met de snelheid van technologische innovaties en de voortdurende veranderingen in klantgedrag is één ding zeker: aanpassingsvermogen is geen luxe, maar noodzaak.

Gepubliceerd op 4 februari 2025 • 5 minuten leestijd

De Nederlandse vertaling van Darwins uitspraak leidt vaak tot misverstanden. ‘Survival of the fittest’ draait bij Darwin namelijk om het vermogen van een soort of individu om zich aan te passen aan een veranderende omgeving – het vermogen om “to fit”. In het Nederlands wordt ‘fittest’ echter vaak opgevat als ‘de sterkste’, terwijl het zelden om spierkracht of vechten gaat.

Een dier met meer opties kan simpel gezegd meer verandering aan

“Generalisten, soorten die zich breed kunnen aanpassen, hebben op lange termijn juist de grootste overlevingskans,” zegt Alex van Hooff, directeur van Koninklijke Burgers’ Zoo. “Vossen en wasberen, bijvoorbeeld, zijn alleseters en passen zich makkelijk aan menselijke activiteit aan. Daartegenover staat de cheetah, een sterk gespecialiseerd dier. Hij jaagt alleen op snelle, zwakke prooien zoals hazen en kleine antilopen. Ondanks zijn snelheid mist hij kracht, waardoor hij zijn prooi vaak verliest aan sterkere dieren zoals hyena’s of leeuwen. Specialisatie maakt kwetsbaar, terwijl een dier met meer opties beter met veranderingen kan omgaan.”

Aanpassen of uitsterven: wat deze bekende bedrijven ons leren

De geschiedenis zit vol met voorbeelden van bedrijven die de strijd verloren omdat ze zich niet op tijd aanpasten aan een veranderende omgeving. Neem bijvoorbeeld VanMoof, ooit een pionier in de markt voor elektrische fietsen. Het merk ging ten onder door een combinatie van kwaliteitsproblemen, onderhoudsuitdagingen en een distributiemodel waarbij alles inhouse werd geregeld, zonder ondersteuning van dealers. Dit paste niet bij de merkbelofte van innovatie en topkwaliteit, waardoor consumenten teleurgesteld afhaakten.

Dan is er Stella, een bedrijf dat floreerde tijdens de coronapandemie, toen de vraag naar elektrische fietsen een enorme piek bereikte. Maar na deze hype raakte de markt snel verzadigd en Stella bleek onvoldoende voorbereid op een periode van afnemende vraag.

Ook grote retailnamen zoals Blokker en V&D illustreren de risico’s van niet tijdig inspelen op marktveranderingen. Blokker verloor jarenlang terrein aan webshops, budgetwinkels zoals Action en een vernieuwende HEMA die jongeren wist aan te spreken. Bij V&D zagen we een ander patroon: een steeds smaller assortiment, een focus op het verzadigde middensegment en een veel te late start met e-commerce. Het ontbreken van een duidelijke visie binnen de directie gaf de genadeklap.

Deze verhalen laten zien hoe bedrijven die niet meebewegen met veranderingen – of dat nu technologische ontwikkeling, verzadiging van de markt of nieuwe concurrentie is – onvermijdelijk hun relevantie verliezen. De vraag is: wat kun jij leren van deze verhalen om te zorgen dat jouw bedrijf niet hetzelfde lot ondergaat?

Visie als sleutel tot succes

Wat opvalt bij de voorbeelden van VanMoof, Stella, Blokker en V&D is hoe belangrijk een heldere toekomstgerichte visie en strategie zijn. Bedrijven die veranderingen in de markt of maatschappij tijdig herkennen en erop inspelen, hebben een veel grotere kans om duurzaam succes te behalen. Het gaat niet alleen om reageren op veranderingen, maar vooral om een duidelijke koers uit te zetten die jouw bedrijf voorbereid houdt op de toekomst.

Voor MKB-bedrijven is strategie net zo belangrijk als voor grote corporates. Het stelt je in staat om:

  • Sneller en beter beslissingen te nemen door focus te brengen.
  • Kennis en ideeën binnen je team te bundelen.
  • Jouw resources effectief in te zetten om concurrentievoordelen te behalen.

Succesverhaal Bol.com: van boekverkoper naar alleskunner

Een mooi voorbeeld van strategisch succes in het bedrijfsleven is Bol.com. Ooit begonnen als boekverkoper via internet, verkoopt het platform tegenwoordig alles van elektronica tot sportartikelen en sieraden. Deze uitbreiding is een combinatie van het vervullen van vraag in de markt én het slim benutten van de eigen resources en competenties.

Bol.com speelde in op de groeiende vraag naar online leveringen van allerlei artikelen, maar richtte zich vooral op de sterke punten van de organisatie. Denk hierbij aan de naamsbekendheid, de betrouwbare reputatie als webwinkel en het vermogen om snel en nauwkeurig te leveren. Deze kwaliteiten werden niet alleen benut, maar ook verder versterkt door het uitbreiden van het productaanbod. Daarnaast bood de financiële steun van moederbedrijf Bertelsmann AG en later Ahold Delhaize de mogelijkheid om flink te investeren in groei.

Succesverhaal Burger’s Zoo: samenwerken loont

Samenwerking is niet alleen een hulpmiddel, maar een belangrijke sleutel tot succes in een veranderende wereld. Burgers’ Zoo laat zien hoe strategie en samenwerking hand in hand kunnen gaan om niet alleen doelen te bereiken, maar ook waarde te creëren. Een voorbeeld hiervan is hun innovatieve Burgers’ Ocean, een indrukwekkend zeeaquarium van 8 miljoen liter dat hen tot een belangrijke speler in de aquariumwereld maakt. Maar directeur Alex van Hooff kiest er bewust voor om niet te concurreren, maar samen te werken.

“In deze branche is het normaal dat je vissen aan elkaar verkoopt. Maar wij doen dat niet: als wij een vis aan een ander aquarium geven, doneren we hem,” legt Van Hooff uit. “Binnen de dierentuinwereld is samenwerken al gebruikelijk. We beseffen dat één dierentuin nooit zoveel weet als alle 350 dierentuinen in Europa samen. Daarom delen we kennis, onderzoek en dieren. Wat je geeft, komt uiteindelijk altijd op een of andere manier bij je terug. Samen versterk je het geheel.”

Diezelfde filosofie is toepasbaar in het bedrijfsleven. Met een sterke strategie en een open houding naar samenwerken kun je de toekomst vol vertrouwen tegemoet gaan, nieuwe kansen benutten en je bedrijf laten groeien.

Wat strategie kan betekenen voor jouw bedrijf

Het mag duidelijk zijn: een goede toekomstgerichte strategie is noodzakelijk om te overlegen. Maar hoe kun je daar zelf mee aan de slag? Een goede strategie biedt een antwoord op drie belangrijke vragen:

  1. Wat is jouw concurrentievoordeel? Wat maakt jouw bedrijf uniek en waardevol voor klanten? Voor Bol.com was dit bijvoorbeeld hun reputatie als betrouwbare webwinkel en hun vermogen om snel te leveren. Dit voordeel hebben ze gebruikt om van boekverkoper uit te groeien tot een breed platform voor allerlei producten.
  2. Hoe zorg je ervoor dat jouw bedrijf toekomstbestendig is?
    Strategie gaat niet alleen over nu, maar ook over de toekomst. Het daagt je uit om doelen te stellen die jouw bedrijf uitdagen en inspireren, zoals het Apollo-programma van de jaren ’60: “Een man op de maan binnen tien jaar.” Welke ambitieuze doelen stel jij voor jouw bedrijf?
  3. Welke middelen en capaciteiten heb je nodig?
    Succesvolle bedrijven benutten unieke bronnen zoals merken of technologieën die moeilijk te kopiëren zijn. Kijk bijvoorbeeld naar de expertise van FedEx in snelle leveringen. Welke middelen zijn jouw kracht en hoe kun je die versterken?

Jouw volgende stap: actie ondernemen

De kracht van Darwin’s “survival of the fittest” zit niet in spierkracht, maar in flexibiliteit, visie en samenwerking. Of je nu inspiratie haalt uit Bol.com’s strategische groei of Burgers’ Zoo’s samenwerking, één ding is duidelijk: stilstaan is geen optie. Het begint met een eerlijk antwoord op de drie kernvragen: Wat is jouw unieke kracht? Hoe maak je jouw bedrijf toekomstbestendig? En hoe zet je je middelen optimaal in?

Wil je meer grip krijgen op jouw strategie of weet je niet goed waar te beginnen? Het belangrijkste is om die eerste stap te zetten. Reflecteer op je bedrijf, stel heldere doelen, en wees niet bang om te experimenteren. Zoals Darwin zelf al stelde: het zijn niet de sterksten die overleven, maar met het meeste aanpassingsvermogen. Waar staat jouw bedrijf over vijf jaar? Aan jou de keuze om die toekomst zelf te bepalen.

En mocht je wat hulp kunnen gebruiken, dan weet je ons te vinden. 🙂

Nieuwsgierig geworden? Laten we eens een kop koffie drinken!

Frank Koot

Laten we eens kennismaken!

Plan een afspraak